Το Βήμα του Ασκληπιού Τόμ. 4, Αρ. 2 (2005): Απρίλιος - Ιούνιος 2005

Η άνοια είναι σύνδρομο που κλινικά εκδηλώνεται με έκπτωση των νοητικών λειτουργιών, απα- ραιτήτως της μνήμης και κατά περίπτωση του λόγου, της γνωσίας και της πραξίας. Σταδιακά, εμφανίζονται λειτουργικές διαταραχές με απώλεια της καθημερινής λειτουργικής αυτονομίας και διαταραχές της συμπεριφοράς. Η παθογένεια της νόσου είναι πολυ- παραγοντική και περιλαμβάνει γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου είναι το θετικό οικογενειακό ιστορικό, η μεγάλη ηλικία, κάποια ενδεχόμενη αγγειακή νόσος του εγκεφάλου, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, οι κρα- νιοεγκεφαλικές κακώσεις. Η αγγειακή άνοια είναι η δεύτερη mo συχνή αιτία άνοιας. Καταλυτικής σημασίας για την ανάπτυξη άνοιας είναι οι βλάβες σε περιοχές που επηρεάζουν τη μνήμη και τις γνωσιακές λειτουργίες, όπως ο θάλαμος, μετωπιαία λευκή ουσία, το πρόσθιο τμήμα της βάσης του εγκεφάλου, τα βασικά γάγγλια, η έσω κάψα, ο ιππόκαμπος, τα μαστία, ο μεσεγκέφαλος και η γέφυρα. Ιδιαίτερη σημασία στην πρόληψη τόσο της εκδήλωσης όσο και της εξέλιξης της αγγειακής άνοιας αποδίδεται στην αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης. Η ιδανική αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης στους ασθενείς με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ), αλλά και σε όσους εμφανίζουν κίνδυνο εκδήλωσης ΑΕΕ ή άλλης εγκέφαλο αγγειακής επιπλοκής, όπως η αγγειακή άνοια, στα πλαίσια τόσο της δευτερογενούς όσο και της πρωτογενούς πρόληψης απαιτεί χρήση αντιυπερτασικών φαρμάκων, τα οποία εκτός από τη μείωση της αρτηριακής ιήεσεως, παρουσιάζουν και άλλες ευνοϊκές επιδράσεις αναφορικά με την παθογένεια, εξελιξη και πρόγνωση των ισχαιμικών εγκεφαλικών βλαβών. Ετσι με βάση τα αποτελέσματα των μελετών, προκύπτει ότι νεότερες ομάδες αντιυπερτασικών φαρμάκων, όπως οι ανταγωνιστές ασβεστίου και οι α-ΜΕΑ φαίνεται να υπερτερούν έναντι της συμβατικής αντιυπερτασικής αγωγής στην πρόληψη των εγκεφαλικών βλάβων, παρά το γεγονός ότι έχουον παρόμοιο αντιυ- περτασικό αποτέλεσμα, πιθανώς λόγω των επιπρόσθετων δράσεών τους. Επίσης, υπάρχουν ενδείξεις ότι τα ΜΣΑΦ, τα οιστρογόνα και η βιταμίνη Ε ίσως έχουν προστατευτική δράση στην αγγειακή άνοια, όπως και το Aricept - δονεπεζίλη, το οποίο ενδείκνυται και για την αντιμετώπιση της άνοιας Alzheimer.

Λέξεις κλειδιά: Αγγειακή άνοια, γνωστική λειτουργία, θεραπεία

Η σπουδαιότητα ιης ενεργοποίησης των ικανοτήτων του προσωπικού μέσα σε κάθε οργανισμό υγείας είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς συνδέεται άμεσα με την απόδοση, την παραγωγικότητα και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η κινητοποίηση της εργασιακής συμπεριφοράς αποτελεί μια σύνθετη και περίπλοκη διαδικασία με την οποία έχουν ασχοληθεί ερευνητές από διάφορους χώρους, διατυπώνοντας διάφορες θεωρητικές προσεγγίσεις. Η περίπτωση της Νοσηλευτικής αποτελεί ένα προκλητικό πεδίο εφαρμογής και ελέγχου των επιστημονικών θεωριών των κινήτρων εργασίας λόγω της φύσης της νοσηλευτικής εργασίας και των ιδιαιτεροτήτων του νοσηλευτικού επαγγέλματος. Ο φόρτος εργασίας, η μειωμένη αναγνώριση του νοσηλευτικού έργου, η έλλειψη ελευθερίας και αυτονομίας, οι χαμηλές αμοιβές και η έλλειψη αξιόπιστης αξιολόγησης και συντονισμού των υπηρεσιών, επιδρούν αρνητικά στην ψυχολογία των νοσηλευτών, δημιουργώντας αισθήματα κυνισμού και αδιαφορίας, απώλεια κινήτρων, ενθουσιασμού και ενδιαφέροντος. Μολονότι οι επιπτώσεις των δυσμενών εργασιακών συνθηκών είναι αυτές που χαρακτηρίζουν κυρίως το νοσηλευτικό επάγγελμα και λιγότερο το χώρο ή το τμήμα εργασίας, τα προβλήματα μπορεί να εμφανίζονται σε διαφορετικό βαθμό ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν τη φύση και το είδος της εργασίας των νοσηλευτών σε εξειδικευμένα τμήματα, όπως για παράδειγμα στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας ή στα Τμήματα των Επειγόντων Περιστατικών.
Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η σύντομη αναφορά στις mo βασικές επιστημονητές, θεωρητικές προσεγγίσεις των κινήτρων εργασίας και ο προσδιορισμός των παραγόντων που παρεμποδίζουν την εκδήλωση των ικανοτήτων του νοσηλευτικού προσωπικού που εργάζεται στο χώρο της Επείγουσας και Εντατικής Φροντίδας. Παρ' όλο που δεν υπάρχουν καθολικές απαντήσεις σχετικά με το πώς φθάνει στο υψηλότερο επίπεδο απόδοσης ο κάθε νοσηλευτής, σε κάθε χρονική στιγμή και σε κάθε διαφορετική κατάσταση, βάσει των θεωριών των κινήτρων επι- χειρείται η διατύπωση προτάσεων που μπορούν να εφαρμοστούν εντός ή εκτός του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, συμβάλλοντας στην πλήρη ανάπτυξη των δυνατοτήτων του προσωπικού και στην κινητοποίησή του.

Λέξεις κλειδιά: Νοσηλευτής, κινητοποιημένη εργασιακή συμπεριφορά, Επείγουσα και Εντατική Φροντίδα

Η στεφανιαία νόσος είναι μια από τις μεγαλύτερες επιδημίες που έχει αντιμετωπίσει ο άνθρωπος παγκοσμίως. Η αιτιολογία και η παθογένεια της νόσου προέρχεται από την δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας, της οποίας ο μηχανισμός λειτουργίας είναι αρκετά σύνθετος. Οι συνηθέστεροι παράγοντες κινδύνου που ενοχοποιούνται για την πρόκληση της αθηρωμάτωσης είναι γενετικοί, ψυχολογικοί, ο τρόπος ζωής και η υπάρ- χουσα κατάσταση υγείας του ατόμου. Μεταξύ αυτών το είδος της διατροφής αποτελεί έναν σημαντικό ενοχοποιητικό παράγοντα.
Σκοπός της παρούσης ανασκοπικής εργασίας είναι να διερευνηθεί ο ρόλος της διατροφής στην ανάπτυξη της στεφανιαίας νόσου.
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε περιελάμβανε αναζήτηση ανασκοπικών και ερευνητικών μελετών, οι οποίες εκπονήθηκαν την τελευταία κυρίως πενταετία σε διεθνές επίπεδο και αναφέρονταν στη σχέση διατροφής και στεφανιαίας νόσου.
Αποτελέσματα: Οι περισσότερες μελέτες εστιάζονται στο ρόλο της ολικής χοληστερόλης και κυρίως της LDL λιποπρωτείνης, ως τον κυριότερο παράγοντα ανάπτυξης της αθηρωματικής πλάκας σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, όπως είναι η υπέρταση, το κάπνισμα, η παχυσαρκία κ.ά. Μεταξύ των τροφών ενοχοποιούνται περισσότερο όσες είναι πλούσιες σε ζωικά κορεσμένα λίπη με αποτέλεσμα να αυξάνεται η χοληστερόλη ορού. Αντίθετα η εφαρμογή της Μεσογειακής δίαιτας που περιέχει ελαιόλαδο, φυτικές ίνες από δημητριακά και όσπρια καθώς επίσης και ψάρι, που είναι πλούσιο σε ω- 3 λιπαρά οξέα, λίγο κρέας, φρούτα και μικρή κατανάλωση κρασιού, έχει βρεθεί, ότι παίζει προστατευτικό ρόλο στην ανάπτυξη της στεφανιαίας νόσου. Συμπεράσματα: Η πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών οξέων, τα οποία αυξάνουν τα επίπεδα χοληστερόλης ορού και τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης πρέπει να αποφεύγονται και να αντικαθιστώνται με μονοακόρεστα καθώς και με η-3 ή με η-6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Η Μεσογειακή δίαιτα επιβάλλεται όχι μόνο στα άτομα υψηλού κινδύνου για στεφανιαία νόσο αλλά και σε άλλους πληθυσμούς.

Λέξεις κλειδιά: Διατροφή, στεφανιαία νόσος, χοληστερόλη, παχυσαρκία, Μεσογειακή δίαιτα

Η νόσος του Alzheimer είναι μια εκφυλιση- κή διαταραχή άγνωστης αιτιολογίας, που οδηγεί στη σταδιακή καταστροφή της δομής και της λειτουργίας των εγκεφαλικών κυττάρων. Πήρε το όνομά της από τον Alois Alzheimer, ο οποίος παρουσίασε μια περίπτωση άνοιας στο 37ο Συνέδριο των Γερμανών Ψυχιάτρων το 1906. Αποτελεί τη συχνότερη αιτία άνοιας, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 50% των περιπτώσεων. Η βαθμιαία απώλεια της μνήμης, η προσβολή των νοητικών λειτουργιών, η σύγχυση, η αλλαγή στη διάθεση και στη συμπεριφορά και οι κινητικές διαταραχές χαρακτηρίζουν τη νόσο του Alzheimer. Τα ευρήματα αυτά μαζί με το ιστορικό, την πλήρη κλινική και νευρολογική εξέταση του ασθενούς και τις εργαστηριακές εξετάσεις συμβάλλουν στη διάγνωση της νόσου. Η κληρονομικότητα, η ηλικία, το φύλο, το χαμηλό επίπεδο μόρφωσης, το σύνδρομο Down και άλλα συνυ- πάρχοντα νοσήματα ευνοούν την εμφάνιση της νόσου. Τα μέχρι τώρα γνωστά γονίδια που συμβάλλουν στην εκδήλωση της νόσου είναι αυτά της πρόδρομης πρωτεΐνης του αμυλοειδούς (ΑΡΡ) στο χρωμόσωμα 21, της πρεσενιλίνης 1 (PS-1) στο χρωμόσωμα 14, της πρεσε- νιλίνης 2 (PS-2) στο χρωμόσωμα 1 και της απολιπο- πρωτείνης Ε (ΑροΕ) στο χρωμόσωμα 19. Τα γονίδια αυτά κληρονομούνται κατά τον αυτοσωμικό επικροτούντο τύπο.

Λέξεις κλειδιά: Dementia, Alzheimers disease, Genes

Οι συμπεριφορές υγείας είναι βαθιά επηρεασμένες από διάφορα πολιτισμικά στοιχεία και περνούν στις νεότερες γενιές ακόμη και μέσω των μύθων και θρύλων, όπως διαπιστώνεται από τη διαπολιτισμική ψυχολογία. Τα νέα προγράμματα αγωγής υγείας για την προσχολική ηλικία, αξιοποιώντας και τα σχετικά βιβλία, ενισχύουν την ευθύνη του παιδιού για τον έλεγχο της υγείας του και το βοηθούν ν' αποκτήσει τις κατάλληλες δεξιότητες για τη φροντίδα της. Μετά από έρευνα στην Ελληνική βιβλιαγορά καταγράψαμε πάνω από 100 τίτλους βιβλίων που αφορούν στη σωματική και την ψυχική υγεία του μικρού παιδιού και τα οποία μπορεί να είναι πολύ χρήσιμα για τους νοσηλευτές που ασχολούνται με τα παιδιά.

Λέξεις κλειδιά: αγωγή υγείας, προσχολική ηλικία, παιδική λογοτεχνία

Τα τελευταία χρόνια οι ψυχοθεραπευτικές πρακτικές αυξάνονται θεαματικά. Καθεμιά απ’ αυτές πιστεύει ότι έχει τη μεγάλη απάντηση στον ανθρώπινο πόνο, σωματικό και ψυχικό.
Μια απ’ αυτές, είναι και η "θεραπεία μέσω της τέχνης", που κατέχει ιδιαίτερη θέση στις Η.Π.Α και στην Ευρώπη. Στο κέντρο αυτής της θεραπευτικής προσέγγισης είναι η έμφαση που δίνει στον πάσχοντα άνθρωπο ως ενεργητικού παράγοντα για την ίαση του ίδιου. Η "θεραπεία μέσω της τέχνης" ή Art Therapy, όπως είναι γνωστή στα αγγλικά, θέλει τον άνθρωπο "δημιουργό". Ο άνθρωπος μέσα από τα σχέδια, τα γλυπτά, τις ζωγραφιές, τα κεντήματα που κατασκευάζει αυθόρμητα, προβάλλει ένα κομμάτι του ψυχισμού του. Η εξωτερίκευση αυτή έχει από μόνη της θεραπευτική αξία, άσχετα αν αργότερα ειδικοί του χώρου αντελή- φθησαν και υποστήριξαν ότι οι δημιουργίες των ασθενών έχουν άμεση σχέση με τις ενδοψυχικές συγκρούσεις τους.
Κατανοούμε λοιπόν, τη σημασία που μπορεί να ασκήσει η "θεραπεία μέσω της τέχνης" κυρίως στο χώρο της ψυχικής υγείας. Τα άτομα που πάσχουν από μια ψυχική νόσο, στην προσπάθειά τους να μην χάσουν την επαφή τους με την πραγματικότητα, βρίσκουν, ως σανίδα σωτηρίας, τη δημιουργία κάποιου έργου. Αλλά και οι επαγγελματίες του χώρου (ψυχίατροι - νοσηλευτές) κατανοούν και εκτιμούν τον "εναλλακτικό" αυτό τρόπο επικοινωνίας, την ιδιαίτερη αισθητική δύναμή του και την δυναμική που αναπτύσσει.
Στην παρούσα μελέτη επιχειρείται μια γνωριμία με τη "θεραπεία μέσω της τέχνης", γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην εικαστική έκφραση ως θεραπεία και στο ρόλο της συμβολικής έκφρασης.

Λέξεις κλειδιά: θεραπεία μέσω της τέχνης, εναλλακτική θεραπεία, εικαστική έκφραση, συμβολισμός

Η νόσος των Λεγεωνάριων έχει αναγνωριστεί ως μια σημαντική αιτία για τη νοσοκομειακή πνευμονία. Η εισπνοή αερολυμάτων μολυσμένων με Legionella από πύργους ψύξης, ντους, βρύσες, συσκευές αναπνευστικής θεραπείας και υγραντήρες αέρος δωματίου θεωρείται ότι είναι ο κύριος μηχανισμός εισαγωγής αυτών των οργανισμών στο αναπνευστικό σύστημα του ασθενούς. Περίπου το 30% των σποραδικών περιπτώσεων της νοσοκομειακής πνευμονίας προκαλούνται από Legionella και η θνητότητα φθάνει το 80% συνήθως στους ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, που δε λαμβάνουν τα κατάλληλα αντιβιοτικά. Ένας συνδυασμός των καλλιεργειών των αναπνευστικών εκκρίσεων και της ανίχνευσης του αντιγόνου για Legionella στα ούρα με ανοσοφθορισμό προσφέρουν την καλύτερη μέθοδο για τη διάγνωση της νόσου των Λεγεωνάριων στο Νοσοκομείο. Τα έκτακτα μέτρα, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας περιλαμβάνουν υπερθέρμανση και ξέπλυμα σε συνδυασμό με υπερχλωρίωση. Η συνεχής υπερχλωρίωση δεν προτιμάται λόγω του υψηλού κόστους, της οριακής αποτελεσματικότητας, της διάβρωσης των σωληνώσεων και τέλος της ελευθέρω-
σης των καρκινογόνων υποπροϊόντων στο πόσιμο νερό

Λέξεις κλειδιά: Νόσος των Λεγεωνάριων, Παράγοντες κινδύνου, Πρόληψη, Επιτήρηση

Οι άρρωστοι με καρκίνο αντιμετωπίζουν πολλά και ποικίλα σωματικά και ψυχοκοινωνικά προβλήματα, που επηρεάζουν την πορεία και την έκβαση της ασθένειάς κυρίως όμως, την ποιότητα της ζωής τους.
Η εκτίμηση της ποιότητας ζωής των ασθενών με καρκίνο προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τα προβλήματα που επηρεάζουν τον ασθενή είτε αυτά απορρέουν από την ίδια την αρρώστια είτε από την εφαρμοζόμενη θεραπεία. Οι μεταβολές που μπορεί να παρατηρηθούν στην ποιότητα ζωής κατά την πορεία της θεραπείας, αλλά και μετά απ’ αυτήν, δίνουν την πλήρη εικόνα της αποτελεσματικότητάς της.
Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να εκτιμήσει την ποιότητα ζωής των ασθενών με καρκίνο.
Υλικό και μέθοδος: Τον πληθυσμό της μελέτης αποτέλεσαν 145 ασθενείς που έπασχαν από διάφορες μορφές καρκίνου. Για τη συλλογή των στοιχείων χρησιμοποιήθηκε ειδικό ερωτηματολόγιο, το "Palliative Care Quality of Life Instrument" (PQLI). Αποτελέσματα: Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων βρέθηκε, ότι οι ασθενείς με καρκίνο έχουν γενικά φτωχή ποιότητα ζωής, οι νοσηλευόμενοι ωστόσο ασθενείς αναφέρουν ότι έχουν καλύτερη συνολική ποιότητα ζωής από τους μη νοσηλευόμενους και απ’ αυτούς που υποβάλλονται σε αναλγητική αγωγή Ρ=0.042. Ανάλογα με τον τρόπο νοσηλείας οι εξωτερικοί ασθενείς έχουν μεγαλύτερη δραστηριότητα ρ=0.044, αυτοεξυπηρε- τούνται καλύτερα ρ= <0.001 και θεωρούν ότι έχουν καλύτερη υγεία ρ=0.031. Οι ασθενείς ηλικίας 50-59 χρόνων ρ=0.050 έχουν μεγαλύτερη υποστήριξη. Οι ασθενείς με μετάσταση αναφέρουν ότι έχουν μειωμένη δραστηριότητα, αυτοεξυπηρέτηση, κακή υγεία και δε θέλουν να επιλέγουν τη θεραπευτική τους αγωγή με ρ=0.025, ρ= <0.001 ρ=<0.001, ρ=0.025 αντίστοιχα. Βρέθηκε επίσης ότι τα άτομα που έκαναν δουλειά γραφείου αυνεχίζουν την απασχόλησή τους ρ=0.004.
Συμπέρασμα: Η ποιότητα ζωής επηρεάζεται από τον τρόπο νοσηλείας, την οικογενειακή κατάσταση, τη μορφή του καρκίνου, το στάδιο της νόσου, το είδος της θεραπείας, τη διάρκεια απο την εμφάνιση της νόσου και τον τόπο διαμονής.

Λέξεις κλειδιά: ποιότητα ζωής, καρκίνος, δραστηριότητα, αυτοφροντίδα, συνολική ποιότητα